Жониворлар хам

каргашар экан!  

Бир куни ёши улуғлар даврасида ўтирарканман, ит-мушук каби жониворларга озор бермаслик, йўқса уларнинг дили оғриши, қарғаши ҳам мумкинлиги ҳақида баҳс-мунозара бўлди. Шунда отахонлардан кимдир бошидан ўтган воқеани сўзлай бошлади: 
  
–Ўшанда якшанба куни эди, бозордан бир кило қўй гўшти сотиб олдим. Уйга келдиму, уни қаерга қўйишни билмай қолдим. Хаёлимда очофат мушугим еб кетишини ўйладим. Хуллас гўштни ошхонага қўйдим, эшик деразаларни маҳкамлаб ёпдим, лекин эшик илгичини илишни унутибман. Бу пайтда қўшнимиз чақириб қолди, биргаликда тўғри далага чиқиб кетдик. Туш пайти уйга келганимда хотиним: “Хўжайин, гўшт қани?” деб сўради. Шошиб ошхонага кирсам, олиб келган гўштдан фақат суяк қолибди. Бу очофат мушукнинг иши эканлигини билиб аччиқландим. Кечқурун мушук ёнимга келди. Эркалаб, қўлимга олдимда халтага солиб ура бошладим. Жаҳл устида уни ўлдириб қўйибман. Шу пайт салкам саксонга кирган отам келиб қолдида, ҳодисани кўриб йиғлаб юборди. “Ҳай аттанг, болам-а... Қайтар дунё деганлари шу экан-да. Мен ҳам сенинг ёшингда мушукни ўлдириб, бир боламдан айрилгандим. Ҳай аттанг, хато қилиб қўйибсан”, деди отам афсус билан. Отамнинг гапларига эътибор бермадим. Аммо шу воқеадан кўп ўтмай икки ёшли гулдай ўғлим оламдан ўтди... 
  
Отахон шуларни хотирларкан, кўздан оққан ёшларини артиб, чуқур хўрсинди. 
  
Даврада ўтирган нуроний отахонлардан бири ҳам ўзининг бошидан ўтган воқеани сўзлай бошлади: 
  
–Итлар вафодор жонивор бўлади. Уларни ўлдирганни у дунёда ҳам, бу дунёда ҳам гуноҳи ўзига ёки фарзандига урар экан. Кунларнинг бирида тегирмонимга бориб қарасам, бир ит тош атрофидаги камарда ун гардишини ялаб турган экан. Аста эшикни ичкаридан ёпиб, қўлимдаги таёғим билан бечора итни роса урдим. Ит эшикни жон ҳолатда очиб қочди. Жониворнинг баданидан қон оқиб турганди. Кейин билсам, тоғ ортидаги чуқур ҳандаққа кириб, ўша ерда жони узилибди. Унинг ўн нафар боласи бор экан. Етим қолган кучукчалар жони узилган она итнинг кўксига тирмашишарди. Ёш кучукчаларни кўриб, уларга раҳмим келиб, қилган ишимдан роса пушаймон бўлдим. Аммо жуда кеч эди. Бир ҳафтадан кейин тоғни урса талқон қиладиган ўғлим тўсатдан қазо қилди. Мен гуноҳимга иқрор бўлиб, ёлғиз дилбандимдан ажралганимдан сўнг ўзимни қўярга жой тополмай қолдим. Ахир бу қилмиш қидирмиш-да. Ҳар бир инсоннинг қилган ножўя иши жавобсиз қолмас экан. Анча вақтгача ўлган итнинг кўксига ёпишаётган кучукчалар кўз ўнгимдан ўтаверди. Уйдаги итимга меҳрим кучайди. Уни ҳеч қачон занжирбанд қилмайдиган бўлдим... 
  
Мўйсафидларнинг сўзлаб берган воқеаларидан жуда таъсирландим. Одамлар ҳеч қачон жониворларга озор беришмасин, ўқиганларидан ўзларига хулоса чиқаришсин деган ниятда эшитганларимни қоғозга туширдим.