Бировга яхшилик қилиш, ҳиммат кўрсатиш, одамийликнинг оддий белгиси ҳақида гап кетганда беихтиёр Навоий бобомизнинг мисралари ёдга тушади:
Тухм ерга кириб чечак бўлди,
Қурт жондин кечиб ипак бўлди.
Лола тухмича ғайратинг йўқму?
Пилла қуртича ҳимматинг йўқму...
Хаёлан ўша замонлар ҳақида ўйлаб қоламан. Ўша даврларда ҳам беминнат яхшиликнинг қадри бўлакча бўлган. Ҳозир ҳам...
Баъзан унда-бунда эшитиб қоламиз: «Бугун одамлардан инсоф-диёнат кўтарилди... Ҳозир одамлар ўз жигарига ҳам яхшилик қилмай қўйишди...» Назаримда, бу гаплар бироз бўрттирилган. Сабаби, ён-атрофимизда яшаётган айрим кишиларнинг қилаётган ишлари Навоий замонидан мерос бўлиб келаётган инсоний қадриятлар асло бизни тарк этмаганидан далолат беради.
Жиззах вилоятининг Куйтош тоғи ҳудудларида бўлганимда, саховатли инсон, табиатнинг жонкуяри Ўташ исмли киши ҳақида эшитгандим. Ўташ ака ўтган асрнинг ўрталарида яшаган, лекин унинг табиатга қилган яхшилиги ҳеч қачон унутилмаса керак.
У қандай яхшилик?
Қалин қор ёққан пайтларда тоғлардаги какликлар оч қолмасин, деб харсангларнинг очиқ жойларига ем сепаркан. Кийиклар сув ичадиган булоқларнинг кўзини очиб қўяркан. Томорқасида битган бедаларни сочаркан. Бу ишидан беҳисоб завқ туяркан. Ҳайрон қолиб сўраганларга «Қишдан омон чиқиб олсин жониворлар. Шунинг савоби ҳам етади менга», деркан… У на ўрмончи ва на бунақа ишларга масъул бўлган!
Халқимизда кўприк қурган савобга қолади, деган гап бор. Бахмал туманининг Қора қишлоғида яшовчи Жуман ака Нуримовнинг ҳиммати ҳақида ҳам кўп эшитганман. У шахсий жамғармасидан Сангзор дарёсига кўприк қурган. Бугун ундан ўтганлар, албатта, дуо қилишади: «Илоҳим, бирингга минг берсин, бола-чақангнинг орзу-ҳавасини кўр!..» У кишининг хонадонида меҳмон бўлдик. Саховатли инсон дастурхонга борини тўкди. Турмуш ўртоғи Кенжагул ая ичига етти хил дон маҳсулотлари солиб тайёрланган таомни олдимизга қўйди.
— Олинг, меҳмон, — деди Жуман ака. — Ота-боболаримиздан қолган удум бу! Меҳмоннинг олдига таом қўйиш…
— Жуда мазали-ку, қандай тайёрланади?
— Буғдой ёрмаси, тариқ, арпа, сули, маккажўхори, ясмиқ дегандай… шифобахш масаллиқлардан солиб таом тайёрлаймиз. Билакка куч, белга мадор. Айниқса, баҳор эшик қоқаётган пайтларда…
Ҳа, бир-бирига ҳиммат кўрсатиш, эзгу қадриятлар ҳали яшаяпти. Одамлар орасида меҳр-оқибат кўтариляпти, дейдиганлар Қора қишлоғига боришса яхши бўларди.
Боғ яратганнинг умри мангу, дейишади. Ота-боболаримиз азалдан боғ яратганларни улуғлаган. Боғбонликни юксак ҳиммат даражасига кўтаради…
ҳаллаорол туманининг ҳубдинсой кенгликларида боғ яратган Соат Ирисбоев ҳақида гапиргинг, раҳматлини хўп эслагинг келади. У тоғ ёнбағирларидаги булоқлардан сув тўплаб боғ яратди. Нақ ўн гектарлик! Бу боғда табиат ҳукмрон. Тоғ шароитида ўсадиган доривор ўсимликлар, қурғоқчиликка чидамли мевали ва манзарали дарахтлар инсон меҳри оғушида. Авлодларига шундай боғ яратган боғбон фидойилиги биз учун ҳимматнинг азалий намунаси эмасми?
Пардабой ТОЖИБОЕВ