//carhpalak.ucoz.org/111_Yulduz.mp3

 
Меню сайта

Категории раздела
Турфа тақдирлар [483]
Барчанинг бахти ўзгача,лекин барчанинг бахтсизлиги бир хил

Статистика

Онлайн всего: 1
Гостей: 1
Пользователей: 0

Главная » Статьи » Турфа тақдирлар

Эзмалик – адабиётнинг кушандаси

Эзмалик – адабиётнинг кушандаси

“Адабиёт атомдан кучли. Лекин унинг кучини утин ёришга сарфламаслик керак”. Севимли адибимиз Абдулла Каххор томонидан айтилган бу ибратли сузлар нечоглик хакикатга молик. 

Сир эмас, атом жамики инсоният, нафакат инсоният балки бутун борликка хавф солувчи дахшатли курол. Аммо унга карши чора-тадбирлар ишлаб чикиш, турли музокаралар йули билан келишув битимиларига эришиш мумкин. Ва бугун замонамизда ушбу муаммо шу каби йулар оркали хал этиб келинмокда. Аммо биз тухталмокчи булганимиз хар кандай бузгунчилиг-у бунёдкорликнинг ташкилотчиси ва бажарувчиси хисобланмиш инсоннинг онгу-тафаккури, тарбиячиси булган адабиёт хакида. Айни уринда рус элининг танти шоири Есенин каламига мансуб ушбу сатрларга этиборинингизни каратмокчиман; 

гудакликдан маълум хар одам,
бола бошдан деган гап тугри.
мабодо мен шоир булмасам,
булар эдим безори, угри.

Узбекистон халк шоири Эркин Вохидов таржимаси оркали ушбу шеърни укиган укувчи Есениннинг болаликда шудаям шух, бузгунчи бола булганлигини англаб етади. Ва шоирнинг узи таъкидлаганидек, шеъриятга ошнолик уни бу йулдан кайтаради. Ёки Жек Лондоннинг “Мартин Идиен” романи бош кахрамони Мартинни максадсиз, коронгу хаётига янги сахифа очган мухаббат ва бу мухаббатга эришиш воситаси адабиёт булганлигини унутмаслик лозим.

Фикримча, адабиёт кишини эзгуликка чорловчи куч. Тарихдан маълумки, заминимиз канчадан-канча хукмдорларни, султонларни курган. Лекин бугун уларнинг барчасини мухаббат билан эсламаймиз. Аммо, миллатимизнинг фахри, ифтихори булган Амир Темур, Мирзо Улугбек, Захириддин Мухаммад Бобур, султон Хусайн, Мухаммад Рахимхон (Феруз), Амир Умархонлар хакида суз кетганда уларнинг адолатпарварлиги, бунёдкорлиги, халкпарварлиги ёдга олинади. Балки юкорида номлари зикр этилган шохларнинг бу сингари эъзозли макомга эришишларида уларнинг адабиётга, шеъриятга ошно булганликлари, ижодкорликлари сабаб булгандир. 

Нима булганда хам адабиёт узига дуст тутинганларга хиёнатни раво курмаган. Чунки, адабиёт кунгил амри. Кунгил эса хеч качон ёмонликни истамайди. Юкоридаги далилларга асосланиб айтиш мумкинки, адабиёт нафакат бир инсонни, балки бутун миллатни ёругликка олиб чикиши мумкин. Чунки адабиёт гузалликни севади. Инсониятни хам гузалликка чорлайди. Хар бир комил инсоннинг хам асосий максади дунёни гузал манзараларда куриш эканлиги табиий. 

Миллатимизнинг фахри, ифтихори булган Амир Темур, Мирзо Улугбек, Захириддин Мухаммад Бобур, султон Хусайн, Мухаммад Рахимхон (Феруз), Амир Умархонлар хакида суз кетганда уларнинг адолатпарварлиги, бунёдкорлиги, халкпарварлиги ёдга олинади.

Демакки, мафкуравий хуружлар даври булган замонамизда ёшларнинг, умуман кенг жамоатчиликнинг адабиётга булган мехрини ошириш зарур. Ва бу ёзувчи-ю шоирларимиздан алохида масъулият талаб киладиган жараён. Яъни, бугун бизнинг укувчиларимизда хар кандай мафкура таргиботидан холи булган бадиий, реал, магзи тук укимишли асарлар керак. Собик иттифок даврида коомунистик мафкура таъсири остида ёзилган айрим асарларни укиганимда тугриси кузимда беихтиёр ёш калкийди. Боиси, уша давр адабиётида баддий таъсирчанликка кучли эътибор каратилган. Бу билан хозир хам шундай асарлар ёзилишини хохлаётганим йук. Аксинча, адабиётнинг хар кандай мафкурадан холи булиши тарафдориман. Бирок адабиёт бу миллат кузгуси. Демакки, миллат хаёти унда уз аксини топиши керак. Факат бадиий воситалар оркали. 

Оддий мисол. Саид Ахмаднинг “Уфк” триологиясидан урин олган “Кирк беш кун” деб номланган романини купчилик укиган ва ушбу китоб бугун хам уз укувчисига эга. уз даврида кечган ижтимоий, сиёсий жараённи узида акс эттирган ушбу асар шундай бадиий махорат билан ёзилганки, катта Фаргона каналининг бунёд этилишида иштирок этмаганлигингдан афсусланиб кетасан, киши. Хуш, нега шу вактга кадар аср курилиши дея эътироф этилган “Тошгузор-Бойсун-Кумкургон” темир йулининг курилиши хакида шунга ухшаш асар ёзилмади. Ахир бу улкан, тарихий бунёдкорлик ишлари хам инсонлар томонидан амалга оширилди-ку! Шундай экан, нахотки, шу жараён иштирокчилари билан боглик мухаббат ва нафрат, айрилиги-ширин дийдор онлари, кахрамонлик вокеалари юз бермаган булса. Бу каби мисолларни куплаб келтириш мумкин. 

АДАБИЁТГА ТАНГЛАЙНИ ТАКИЛЛАТИБ КИРМАСЛИК КЕРАК.

Яна айрим давраларда китобхонларнинг камайиб бораётганлиги хакида бахслашиб коламиз. Менинг назаримда бу каби бахс ва мунозалар, ортикча ташвишга урин йук. Зеро, Абдулла Каххор таъбири билан айтганда -“Эзмалик адабиётнинг кушандаси”. Доно халкимизда яна бир ибратли хикмат бор, -“Бош омон булса, дуппи топилади”. Йук бошга дуппи излагандан кура, дуппига лойик бош излаган маъкул. Агар укимишли асар яратилса, хар доим хам унга укувчи топилади. Биз буни Тохир Малик, Уткир Хошимов каби ёзувчиларнинг бугунгача ёзган сатрлари хам токчада чанг босиб ётмаганлиги мисолида хам куришимиз мумкин. 


Максуд Тураев
Категория: Турфа тақдирлар | Добавил: albine (30.07.2014)
Просмотров: 101214 | Рейтинг: 10.0/56
Всего комментариев: 0
Имя *:
Email *:
Код *:
Форма входа

Поиск

Друзья сайта
  • Официальный блог
  • Сообщество uCoz
  • FAQ по системе
  • Инструкции для uCoz

  • Copyright MyCorp © 2025Конструктор сайтовuCoz