(бўлган воқеа)

    Ўша куни эрталаб Мас­тура хола билан келини ўртасида гап қочди. Ўғли ҳам, келини ҳам ишга кетгач, ҳар куни Мастура хола икки ёшли набираси Худойберди билан уйда қолади. Худойберди — Мастура холанинг кенжа ўғли тўрт йил тилаб олган арзанда фарзанд. Ота-онаси уни еру кўкка ишонмайди.

    Ҳозир набираси икки ёшда. Ҳар бир қилиғи, айтар сўзи кишига мойдай ёқадиган пайти. Тилаб-тилаб олган арзандасини ўғли билан келини боғчага ҳам раво кўрмади. Набирасининг ортидан кун бўйи югургилаб юриш, унинг «топшириқ»ларини сўзсиз бажариш Мастура холага малол келмайди, лекин келинининг куракда турмайдиган қилиқларини ўйласа, «бор-э!» деб, болага энагалик қилишни ҳам ташлаб қўйгиси келади.

    Турмуш — мушт. Кунда-кунора келини билан бўладиган ғиди-бидилар баъзи пайтлари кўнглига шунчалик оғир ботадики... Жигаридан бўлган ўғлига шундай «ялмоғиз»ни олиб берганига минг пушаймонлар қилади. Лекин, нима қилсин, сўнгги пушаймон — ўзингга душман.

* * *

    Ўша куни эрталаб келинининг қилиғи жон-жонидан ўтиб кетди. Онаси тенги ёши улуғ аёл эканини ҳам юз-хотир қилмади. Келинининг қилиқлари худди «Нима қила оласан? Қўлингдан нимаям келарди?» дегандай туюлди холага.

    Ўғли — кўча одами. Эрта кетиб, кеч қайтади. Уйда нима бўляпти, нима муаммо — хабари бўлмайди. Онаси билан тузук-қуруқ гаплашишга ҳам вақти йўқ. Келини ўзининг хурмача қилиқларини эрига билдирармиди?

    Мастура хола эса додини кимга айтишни билмайди. Бу келиннинг кундан-кун газак олиб бораётган қилиқларига қачонгача сабр қилиш мумкин!? Ахир, бутун умр ўз келинидан азият чекиб, жабрдийда бўлиб яшаш тўғрими? Йўқ! Бунинг бир чорасини, албатта, топиш зарур!

* * *

    Келинининг эрталабки қилиғидан сўнг, Мастура хола қўлидан нима келишини­­ би-ир­ кўрсатиб қўйишга қарор қилди. Ўғли ва келини ишга кетгач, ҳовлида у ёқдан – бу ёққа юриб, ўйлай бошлади. Келини шу уйга келгандан бери ўғли унга худди бегонадай бўлиб қолган. Олдинги меҳрибонлигидан асар ҳам қолмаган. Мана, бугун Мастура хола келинли бўламан, деб ўғлидан ҳам мосуво бўлай деб турибди…

    Бу алам борган сари ғазабини авжлантирди-ю, хола ҳовлининг бир чеккасига тахлаб қўйилган ғўла-ўтинларни тандирга сола бошлади. Сўнгра тандирга ўт қалаб, ҳовли орқасига йўналди.

Набираси бу вақтда ҳовли орқасидаги майдончада ўйнаб юрарди. Уни кўтариб, тандир бошига олиб келди...

«Қўлимдан нима келишини бу келинга кўрсатиб қўяман! Ҳали менинг совунимга кир ювмабсан! Ўзинг мени оёқости қилганинг етмагандай, ўғлимни ҳам мендан совутиб қўйиб, ўзинг маза қилиб яшамоқчимисан!  Фарзанд доғи нималигини сенинг ҳам бошингга солмасам, юрган эканман!..»

* * *

    Боланинг қаттиқ чин­қи­риғи қўшни келиннинг юрагини ўртаб юборган эди.

    — Мастура хола, нима бўлди? Тинчликми? — деб секин девордан мўралади қўшни аёл.

    — Ҳа-а... Нон ёпмоқ­чийдим. Ўтин қурғур анча қаттиқ, ҳам нам экан, тандирни оқартиргунча жоним чиқай деди, — Мастура хола дудданми ё бошқа сабабми, ёшга тўлган кўзларини қўшни аёлдан яширишга уринди.

    —   Ҳа-я...  Неварангизнинг овози чиқдими?..

    —   У ҳам мен билан бирга тандирга ўтин ташламоқчи бўлганди, уришиб бердим. Шунга дунёни бошига кўтариб йиғлаб, аразлаб кетди, — деди-да, яна тез-тез ўтин ташлашга киришиб кетди. Шу билан қўшни келин ҳам ўз ишига уннади.

    Кечқурун келини ишдан қайтганида Мастура хола йиғлаб ўтирган эди:

    — Ўғлинг мендан аразлаб, кўчага чиқиб кетиб қолди. Ҳамма ёқдан излаб, дарагини тополмадим. Ё бирон қўшниникига кириб, ўйнаб ўтирганми...

    Келинни ваҳима босди. Саросимада бутун ма­ҳаллани оёққа тур­ғи­зиб, ҳамма жойни қа­раб чиқишди. Олдин эри­га, ке­йин қариндош-уруғларга, ҳеч бир натижа чиқавермагач, шу куниёқ милицияга хабар беришди.

    Суриштирув-тергов ишларидан сўнг Мастура холанинг ўз қилмишини тан олишдан бошқа чораси қолмади:

    — Мени нима қиласан? Ёши етмишга бориб қолган кампирни қамайсанми? Қамайвер! Келиндан ўчимни олдим-ку барибир...

* * *

    Мастура холага неча йил беришганини билмайман. Хуллас, орадан чамаси ўн йиллар ўтгандан кейин яна ўша қишлоққа борганимизда, унинг чиққанини эшитдим. Қайтиб келганида фарзандлари уйига киритишмабди. Узоқроқ бир қариндошиникида яшаётган экан. Уни кўрганлар:

    — Келинимга жаҳл устида қилган ишим учун умримнинг шунча йили қамоқда ўтди. Фарзандларим ҳам мендан юз ўгиришди. Энди эса пушаймонликнинг аччиқ ошини ичиб ўтирибман, — деб надомат билан гапирганини айтишди.

    Бу воқеага ҳам неча йиллар бўлиб кетди. Ҳозир у аёл тирикми-йўқми, билмайман...

Санобар АБДУЛАЗИЗОВА