ҚАРҒИШ
  Бир йигит  ҳарбийда ўзи гувоҳ бўлган воқеани гапириб берди.
Командари уларга шаҳарда уларга таритиб ўрнатишни топширибди.Икки йигит бозор ёнида писта сотаётган қари аёлнинг олдига бориб, дарҳол кетиўни буюришади. Аёл эса бева эканини, оиласи катта  бўлиб, ишсизлик туфайли уйда ейишга нони йўқлигини айтади.Аскарлардан бири "Мен кет дегандан кейин кетиш керак, деб сотаётган пистасини сочиб юборади.Аёл эса қўлларини дуога очиб,  "Илоё, ризқимни сочиб юборган қўлинг синсин" деб қарғайди.Бир ҳафта ўтмай ҳалиги аскарнинг қўли синади.
                                  ***
  Бир  ўғил  хотинининг сўзига кириб, отасига қўл кўтаради.Ота эса қўлини дуога очиб, фотиҳа беради:"Илоё, ўсиб-унгин, ували-жували бўл, узоқ яша,лекин элга қўшила олма".Фарзанд ҳаётда катта муваффақиятларга эришади.Кунлардан бир кун баданида оқ доғлар пайдо бўлади.Шу кундан бошлаб, ҳатто қўшниларининг ҳам кўзига кўринишга ботина олмайди.Орадан ўн йил ўтиб, отасининг қабрига бориб "арз-додини айтади", кечирим сўрайди."Яхшиси ўзингиз билан олиб кетмадингизми" деб уст-бошини тупроққа белаб ташлайди.Уйига қайтиб келиб, остонада ухлаб қолади.Эрталаб уйғонса, баданидаги оқ доғлардан асар ҳам қолмайди.Бу ҳақда қишлоқдошлари хабар топиб,"Отасининг қабридаги тупроқ шифобахш бўлса керак" деб халтачаларга солиб олиб кета бошлашади.Лекин бу тупроқнинг бошқа ҳеч кимга фойдаси тегмайди.
                            ****
   Абдураҳмон Судасий болалигида шўх бўлгани учун онаси "Каъбага имом бўлгур", деб қарғар экан. Шу киши ҳақиқатдан ҳам Каъбага имом бўлган.
                          ***
Ҳарир келинлик либосида гул-гул яшнаётган Мадинанинг қувончи бир олам. Ахир кўнгил қўйган йигитига турмушга чиқаяпти. У ёнидаги кўркам куёвига зимдан боқиб қўяди.
 Келин-куёв машинадан тушишди. Бахтдан сармаст келинчак оққуш мисоли оҳиста қадамлар билан эшиги олдига яқинлашганида, уйларидан чиқиб келаётган лўли аёл ва унинг уст-бошлари кир-чир беш-олти ёшлар чамасидаги қизчасига рўбарў келишди. Қизча келинчакка ҳайрат билан боқар экан, унинг ҳарир кўйлагини ушлаб кўрди. Оппоқ кўйлакка митти қўлчасининг изи тушди. Буни кўрган Мадинанинг фиғони фалакка кўтарилди. Шовқин солиб, бақир-чақир қилди ва бунга ҳам қаноатланмай, қўрқиб кетганидан ҳўнграб йиғлаётган лўли қизчани қулоғидан бураб, аёвсиз калтаклай кетди. Ҳеч нимага тушунмаган куёв ҳам, дугоналари ҳам келинчакни тинчлантиришга уринишди. У эса: "кўйлагимни иркит қўлларинг билан расво қилдинг", деб бўғиларди.
Лўли аёл дағ-дағ титраётган қизини бағрига босганча: "қизимни кечиринг, кўйлагингизга ҳаваси келганидан ушлаб кўрди", дея изилларди. Мадина аёлни ҳам, қизини ҳам оғзига келган сўзлар билан ҳақоратлади. Шунда ҳалиги лўли аёл: "икки маротаба эгизак фарзанд кўрганман. Мана шу сен ҳақорат қилган қизим эгизаклардан бири. Унинг кўзёшини тўкканинг учун илоҳим тирноққа зор бўлиб ўт", деди-ю терс ўгрилиб кетди. Алам устида нима қиларини билмай қолган Мадина: "сени исқирт қизингга ўхшаган фарзанд кўрганимдан бефарзанд ўтганим маъқул", дея она-бола ортидан бақирди.
Келинчакнинг сўзларидан йиғилганлар донг қотишди. "Яхши гапга ҳам, ёмон гапга ҳам фаришталар "омин", деб туришади. Жон болам, гапларингни қайтиб ол, тавба қил..." Маҳалла дас¬турхончисининг гапи оғзида қолди. Келинчак шаҳд билан ўзини ичкарига урди...
Йиллар ўтди. Мадинани тақдир сийламади. Энг ёмони тирноққа зор қилди. Аслида унинг тақдирига фарзанд битилмагандир-у, лекин юрагида армон бор. "Мени лўли аёлнинг қарғиши урган", дея кўзёш тўкади...
                   Яна қарғиш ҳақида
  Келинойимнинг уйига борсам, доим фарзандларини қарғаб юрарди, деб бошлади ҳикоясини Шимкент шаҳрида истиқомат қилувчи газетхонимиз Нодира. Бола —бола эмасми, онанинг бир гапи қулоғига кирса, бошқаси ёдидан кўтарилади. Баъзан тоғамнинг болалари ўйинга берилиб кетиб, ё молга сув беришни унутади, ё  товуққа дон сочишни. Бир куни қишлоққа бориб дам олиб қайтиш ниятида тоғамникига йўл олдим.Бувим мени соғиниб қолгани экан, анча суҳбатлашиб ўтирдик. Келинойим эса мени ёқтирмаганлигини билдириш ҳаракатини қилмоқда. Бир чойнак чойни дастурхонга қўйиб, "ўзларинг ича туринглар, мен далага кетдим" деб ташқарига чиқиб кетди..
  Бувим невараларининг қилиқларини айтиб тугата олмай турганида, болаларнинг йиғлаган овози эшитилди.Бувим
  —Бу келин  қурғур яна неварамни урди,—деб ташқарига йўл олди.Мен ҳам эргашдим.
  Келин қўлиги таёқ олиб, ҳар томонга қочаётган уч боласини  савалаётган экан. Бувим бир кўзи кўрмаса ҳам кичик неварасини топиб, бағрига босди.
 —Энди менинг Султонбегимга қўл теккизиб кўрчи, аяб ўтирмайман, —пўписа қилди бувим.—Қандай қилиб бу кичкина болакайларимни уришга жазм қилдинг, эс-ҳушинг жойидами ўзи?
  Келинойим ҳам бир сўздан қолмади.
  —Ўзим туққанман, қандай тарбиялашни ўзим биламан. Бу падарлаънатиларни ўлдириш керак. Мени айтганларимни қилмаса, ўлгани яхши.Бувисининг пинжиги кириб қутуламан деб ўйлаяпти шекилли?Қирчинингдан қийилмайсанми, яшшамагурлар!
– Падарини лаънатлаяпсан, ундан  нима ёмонлик кўрган эдинг? Кўриб турибсанку. буларнинг ҳали суяги қотмаган.
 —Қотмаса, қотмай ўлиб қўяқолсин.—ҳатто бувимга ҳам тил теккизди.
 Мен дунёга келиб эшитмаган қарғишларни қалаштириб ташларди аёл. Ҳарчанд уринмай, уни тўхтата олмасдим. Чунки у мени мутлақо эшитмасди.
  Келинойимнинг важоҳатини биринчи марта кўраётганим учун бўлиб ўтаётган воқеаларни ҳазм қилолмай, кўзларимга ишонмай турардим.
  —Бу қирчинингдан қийилгурлар мени бақиртиргунча ўлиб қўя қолса, тўй қилиб берардим,—жаврашдан тўхтамади келинойим.—Оғзи-бурнингдан нега қора қонинг келмайди?
   —Уйинг буғдойга тўлгур келин!—бувим қаттиқ аччиқланса шундай "қарғарди".—Яхши гапга ҳам, ёмон гапга ҳам фаришталар омин дейди.Яхши ният қилиб, болаларингни дуо қилиб ўтириш ўрнига қарғаганинг нимаси?
  Шу пайт тоғам ишдан келиб қолди.Гап нимадалигин тушунгач, келинойимни ичкарига судраб олиб кириб кетди.
   —Тавба, ҳомиладор аёл ҳам шундай қарғанадими?—ҳайрон бўлди бувим.
   Бир соатда шунча қарғиш эшитгач, бу уйда бир дақиқа ҳам қолишни истамай, уйга қайтдим.Уйга келиб ҳам анчагача ўзимга кела олмадим.Шу кетгандан тоғамнинг уйига бормадим.Вақт тез ўтар экан, ҳадемай бир йил ҳам ўтиб кетди.Бир куни онам ишхонамга қўнғироқ қилиб, тез етиб келишим кераклигини айтди.Мен ҳайрон бўлиб, уйга қайта қўнғироқ қилдим.
  —Қизим, тез етиб кел, тоғангнинг уч ўғли вафот этибди.Қишлоққа борамиз,—онамнинг бу сўзларини эшитиб, миямга яшин теккандай бўлди. Уйга елдай учиб келдим, нима бўлган экан, нега учаласи бир вақтда, деган савол менга тинчлик бермасди. 
   Уйга келиб билганим шу бўлдики, тоғам келинойим билан  шаҳарга гаштакка кетган,болалар тунда кўмирдан заҳарланиб вафот этган, бувим жон сақлаш бўлимида экан.Мен онамга кеннойимнинг қарғиши ҳақида айтдим.
   —Бегуноҳ болаларни ҳам қарғиш урадими, бу бир тасодиф-да,—деб қўя қолди онам.
 —Болаларининг оғзи-бурнидан қора қонга тўлиб қолиб, заҳарланиш ёмон нарса эканда, —дея шивирлашарди қўйшни аёллар.
   Мана шу воқеадан кейин мен қарғаётган оналарни бу фикридан қайтаришга уриниб келмоқдаман.
  Фарзандимизни қарғаётганимизда тилимиздан учаётган қарғиш аввал ўз кўксимизга қадаладиган ўқ бўлишини ўйламаймиз. Шу ўринда ривоятгами, ҳикоятгами ўхшаган бир нарса эсимга тушиб кетди. Бир одамнинг авлодида отасини уриб, отасига қўл кўтарган оқпадар деган лаънатни кўтариш одат тусига айланган экан. Буни қарангки, ўша авлоднинг оталари ўзига қўл кўтарган ўғлини “Илоҳим, вақти келиб сен ҳам фарзандингдан калтак егин! Илоҳим, рўшнолик кўрма!” деб қарғар экан. Қарғишнинг кучи билан авлоднинг бу ношойиста одати қон суриб бораверибди. Шу авлоднинг бир пайтлари отасини уриб оқпадар бўлган бир вакилини ҳам ўғли калтаклабди. Бир неча кун бағрини захга бериб ётган ота ўйлай-ўйлай шундай аҳд қилибди. У маҳалланинг кексаларини ва масжид имомини уйига чақириб “Азизлар, келинглар, ўғлимни дуо қилайлик. Бизнинг авлод фарзандини қарғаб, ўғлининг калтаги остида эзғиланишни одат қилиб олди. Менинг боламни дуо қилайлик,- деб қўлини дуога очибди ва – илоҳим, сенга аҳли солиҳ, ота-онасига меҳрибон, қобил фарзандлар насиб қилсин! Ҳеч қачон фарзандинг юзингга тик қарамасин!” деб ўғлини дуо қилибди. Отасининг дуосидан қаттиқ таъсирланган ўғил ўкириб йиғлаганча ўзини отасининг оёғига ташлабди ва шу авлод қарғиш урган одатидан қутулибди.
                                          Гулмиранинг сўзларини Баҳорой ДЎСМАТОВА оққа туширди.